دانشکده داروسازی

فارماکوتراپی یا داروسازی بالینی (Clinical Pharmacy or Pharmacotherapy) به عنوان شاخه ای تخصصی از علم داروسازی است که در ارتباط با استفاده ایمن، مناسب، منطقی و اقتصادی داروها می باشد و در بالین کمک می‌کند تا بیماران بیشترین نفع ممکن و در عین حال کمترین خطر و آسیب را از داروهای خود داشته باشند. رسالت اصلی این رشته ارتقاء مصرف صحیح و منطقی داروها و کمک به بهبود نتایج و پیامد های درمانی در بیماران و "مصرف بهینه دارو" یا به عبارتی جایگزین نمودن داروهای تجویز شده با داروهای بهتر، کاهش مصرف اقلام دارویی، تغییر مقادیر مصرف دارو است.

متخصصین فارماکوتراپی با معلومات گسترده ای که در علوم پزشکی، داروسازی و بالینی دارند مهارتهای لازم را برای جمع آوری، تفسیر و استفاده از اطلاعات بالینی بدست آمده از بیمار به منظور طراحی، مانیتورکردن و ارزیابی رژیم های دارویی بدست می آورند.

رشته‌ی داروسازی بالینی در طی چند دهه‌ی اخیر پیشرفت های چشمگیری داشته است. این رشته در ایران برای اولین بار در سال ۱۳۷۴ در دانشگاه علوم پزشکی تهران شروع به فعالیت نمود. هم اکنون دانشگاههای علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی،مازندران، شیراز و اصفهان پذیرش سالانه‌ی دستیاری داروسازی بالینی را دارند.

خدمات متخصصین رشته دکتری تخصصی داروسازی بالینی هم در حیطه بیماران بستری و هم در حیطه بیماران سر پایی کمک بسیار مهمی در زمینه ی دارویی به پزشکان نموده است و پزشکان می‌توانند پاسخ سوالات تخصصی دارویی خود را از داروسازان بالینی دریافت کنند. این رشته در کشورهای توسعه یافته به زیر شاخه‌های متعدد از قبیل فارماکوتراپی اطفال، عفونی، داخلی، مراقبتهای ویژه، پیوند عضو و غیره تقسیم می‌شود. امروزه در دنیا به تعداد تخصصهای پزشکی موجود، تخصصهای داروسازی بالینی به وجود آمده است. هم اکنون در ایران نیز متخصصین فارماکوتراپی علاوه بر پوشش کلیه‌ی بخشهایی که نیازمند داروسازی بالینی هستند در حیطه‌ی خاصی از این شاخه علمی به فعالیت های آموزشی، پژوهشی و خدمات درمانی مشغول می‌شوند.

1. ارتقای کیفیت خدمات ارائه شده توسط داروسازان شاغل در داروخانه های شهری و بیمارستانی

2. تربیت نیروی داروساز متخصص در زمینه انجام تحقیقات و کارآزمایی های بالینی در مورد داروها

3.تربیت داروسازان با کفایت و مهارتهای لازم برای انجام مراقبتهای داروئی بیماران و آماده سازی آنها برای بر عهده گرفتن مسئولیت فنی ارائه خدمات داروئی در نظام سلامت جامعه

4. تربیت نیروی انسانی متخصص در امر آموزش جهت اشتغال در دانشگاهها و مراکز بیمارستانی

5. برقراری و اجرای آموزشهای استاندارد داروسازی بالینی در حیطه مراقبت های دارویی بیماران در بخش های بیمارستان، داروخانه ی شهری و  داروخانه بیمارستانی

1. پایش فارماکوکینتیکی داروها (Therapeutic Drug Monitoring): پایش فارماکوکینیکی داروها و تعیین دوزاژ مناسب دارویی در مورد داروهایی که پارامترهای فارماکوکینتیک آنها تغییرات بین فردی و درون فردی زیادی نشان داده است  و داروهایی که پنجره درمانی باریکی (Therapeutic Index) دارند و احتمال under-dose یا over-dose شدن آنها زیاد است به منظور افزایش میزان کارایی داروها و به حداقل رساندن عوارض جانبی ناشی از آنها

2. مشاوره فارماکوتراپی: بررسی داروهای مصرفی بیمار، تنظیم دوزاژ دارویی براساس شرایط بیمار (کراتینین و عملکرد کبدی بیمار) و تشخیص پزشک، تنظیم دوزاژ داروها در شرایط ویژه بخصوص در بیماران بستری در بخشهای مراقبتهای ویژه، بررسی تداخلات دارویی، ردیابی، گزارش، پیشگیری و درمان عوارض جانبی به خصوص در در زمینه مواردی که در تشخیص افتراقی‌های بیماری Drug Induced Disease قرار می‌گیرد ، کم کردن داروهای غیر ضروری و جایگزین کردن داروهای در دسترس جهت کاهش هزینه ها با توجه به سیر بیماری و شرایط بیمار از اقدامات مربوط به این خدمت است.

مشاوره فارماکوتراپی شامل تلفیق دارویی یا Medication Reconciliation نیز می باشد که یکی دیگر از وظایف داروسازی بالینی در بیمارستان می‌باشد. پروسه ی تلفیق دارویی در واقع پروسه‌ی ایجاد صحیح‌ترین لیست ممکن از همه‌ی داروهای در حال مصرف توسط بیمار است(شامل نام دارو، دوزاژ مصرفی،تواتر مصرف، راه مصرف) و مقایسه‌ی این لیست با دستورات دارویی پزشک در حین بستری کردن بیمار، انتقال بیمار از یک بخش به بخش دیگر و در حین ترخیص بیمار می‌باشد.

3. مشاوره جهت شروع و پایش حمایت متابولیکی (تغذیه وریدی و انترال): یکی از وظایف داروساز بالینی، ارائه پروتکل مناسب جهت تغذیه بیمارانی که نیازمند Total Parenteral Nutrition  یا Partial Parenteral Nutrition یا Enteral Nutrition می باشند و ویزیت روزانه‌ی این بیماران به منظور مانیتورینگ و تغییرات لازم در رژیم بیمار است.

4. تهیه، ساخت و تزریق محلول تغذیه وریدی: با توجه به حساسیت پروسه ساخت این محلولهای تزریقی در اتاق تمیز، داروساز بالینی می بایست در مراحل مختلف تهیه بر چسب( Label ) ، ساخت و آماده سازی استریل و تزریق این محلول ها حضور داشته باشد.

5. مشاوره فارماکوتراپی برای بیمار سرپایی(هنگام ترخیص یا مراجعه به کلینیک فارماکوتراپی): از آن جایی که بررسی وضعیت دارویی بیماران و آموزش به بیمار یا همراه او در مورد نحوه مصرف صحیح داروها در هنگام خروج بیمار از بیمارستان و پیگیری های بعدی مثل چک کردن غلظت سرمی داروها، بررسی وضعیت کلیوی و کبدی بیمار و تنظیم دوز داروهای مصرفی او از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، ویزیت فارماکوتراپی در هنگام ترخیص بیمار از بیمارستان و به صورت مراجعات منظم بعدی به کلینیک فارماکوتراپی توصیه می گردد.

کلیه ی این وظایف در راستای اهداف زیر می باشد:

.1 کاهش موارد عارضه و سمیت دارویی

2. کاهش موارد تداخلات دارویی

3.کاهش Duplicationهای دارویی

4. جلوگیری از خطاهای دارو -پزشکی

5. پیشنهاد آلترناتیوهای دارویی

6. کاهش طول مدت مصرف دارو

7.کاهش هزینه های دارو -درمانی بیماران

8. بهبود روش های درمانی بیماران complicated و بیماران critically ill

9. آموزش به بیماران و/یا خانواده آنها در جهت بهینه سازی مصرف دارو

1.       آموزش های استاندارد در زمینه ی داروسازی بالینی به دانشجویان داروسازی با هدف تربیت نیروی داروساز با مهارت های حرفه ای کامل

2.       راه اندازی و فعال سازی بخش مراقبت های دارویی در بیمارستان های دانشگاه جهت ارائه ی خدمات درمانی استاندارد از نظر مراقبت های دارویی

3.       ارتباط موثر با پزشکان و متخصصین کادر درمان جهت همکاری های تحقیقاتی مرتبط در حوزه ی دارودرمانی و مصرف منطقی داروها و کارآزمایی های بالینی

4.       اجرای طرح های تحقیقاتی کاربردی در زمینه ی مصرف منطقی دارو و الگوی مصرف داروها DUE(Drug Utilization Observation)

5.       همکاری و اجرای کارآزمایی های بالینی با صنعت داروسازی کشور

6.        افزایش تعداد مقالات در انتشارات علمی معتبر

7.       راه اندازی مرکز تحقیقات تجویز و مصرف منطقی دارو:از آنجا که زمینه های تحقیقاتی علم فارماکوتراپی سعی بر حل چالش‌های دارویی بیماران دارد راه اندازی مراکز تحقیقات تجویز و مصرف منطقی دارو کمک سودمندی در این زمینه است.

8.       راه اندازی کلینیک مشاوره سرپایی و مراقبتهای دارودرمانی یا Medication Therapy Management Clinic (MTM clinic)در کلینیک ها یا داروخانه های وابسته به دانشگاه

9.       فعال سازی مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم(DPIC) در مرکز استان

10.   ارتباط موثر با پزشکان و متخصصین کادر درمان جهت همکاری های تحقیقاتی مرتبط در حوزه ی دارودرمانی و مصرف منطقی داروها و کارآزمایی های بالینی

11.   اجرای طرح های تحقیقاتی کاربردی در زمینه ی  مصرف منطقی دارو و الگوی مصرف داروها DUE(Drug Utilization Observation)

12.   همکاری و اجرای کارآزمایی های بالینی با صنعت داروسازی کشور

13.    افزایش تعداد مقالات در انتشارات علمی معتبر

14.   آموزش های استاندارد در زمینه ی داروسازی بالینی به منظور تربیت نیروی داروساز با مهارت های حرفه ای کامل

15.   ارتقا مهارتهای حرفه ای داروسازان در داروخانه های شهری و بیمارستانی

16.   برگزاری کارگاههای مصرف منطقی داروها و آموزش به بیمار

17.   ارتقا رتبه دانشگاه در حوزه داروسازی